Çocuklara Sorumluluk Kazandırmak

ÇOCUKLARDA SORUMLULUK BİLİNCİ

Sorumluluk; çocuğun kendine verilen görevleri yerine getirmesi, yaptığı davranışların sonuçlarını olumsuz olsa da kabullenmesi ve kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmesidir. Bütün anne babalar çocuklarının bu bilinçle yetişmesini ister.

Peki, biz bu bilinci çocuklarımıza nasıl verebiliriz? Öncelikle onlara model olmamız gerekiyor. Bizler sorumluluklarımızı yerine getirmeliyiz ki onlar da bunu bizden öğrensinler. Ardından onlara sorumluluk alacak fırsatlar tanımalıyız ve belli görevleri yerine getirmeleri için motive etmeliyiz; odasını toplamayan bir çocuğu ödül panoları ile teşvik etmek gibi Bizler bazen başarabilecekleri şeyleri bile yapmalarını engelliyoruz. Örneğin; her çocuk 2,5 yaşından itibaren yemeklerini döküp saçarak da olsa yiyebilir. Ama dökmemesi için biz elimizde tabak, arkalarında dolaşırız. Böylelikle hem düzenli sofra alışkanlığından, hem de kendi kendine bir şeyler başarma duygusundan onları men etmiş oluruz.

Çocuğa sorumluluk vermek onun kendine olan güvenini de geliştirecektir. Başarabildiğini ve sizin ona güvendiğinizi gördükçe daha büyük sorumlulukları almaya istekli olacaktır. Bu da hayatta her zaman kendi ayakları üzerinde durmasını ve başkalarına bağımlı olmadan yaşamasını sağlayacaktır.

Sonuç olarak anne baba olarak bazen geride durup; onların bir şeyler başarmasına izin verme yürekliliğini göstermek gerek. Sorumluluk aldıkça, olumsuz sonuçlarına katlandıkça ve olumlu sonuçları ödüllendirdikçe çocuklar sorumluluklarını öğrenirler.

NELER YAPILABİLİR?

Karşılaştığı sorunlara kendi başına çözüm yolları bulmasına destek olun ve sadece gerektiği yerde müdahale edin
Evdeki görevlerini seçmesine izin verin; ancak bunu yapman gerekir dediğiniz durumlar da olmalıdır
Yeni bir beceri öğretirken ödül kullanın ancak bu ödüller her zaman maddi ödüller olmasın
Çocuk sorumluluk almak istediğinde hevesini kırmadan sorumluluğunu yerine getirmesine destek olun
Çocuğu üzerine aldığı sorumluluğu yerine getirebilmesi için cesaretlendirin
Yapılması gerekenleri unutmamasına yardımcı olun. Gerekirse hatırlatıcı notlar, listeler kullanın
Yapması gerekenleri onun yerine yapmayın.
Çocuğunuzun size bağımlı olduğunu düşünüyorsanız koruyucu tutumunuzu değiştirin
Ev ile ilgili sorumlulukları çocuklarınız arasında paylaştırırken adil olun. Bunun en iyi yolu işlerin sırayla yapılmasıdır.
Çocuğun kırıp dökmesinin ve yaşadığı olumsuz deneyimlerin öğrenmenin şartı olduğunu unutmayın
Çocuğunuzun yaptığı yanlış seçimlerin (hayatını tehlikeye atmadıkça) sonuçlarını yaşamasına izin verin ki onlardan bazı dersler çıkarabilsin.
Çocuğunuz sorumluluklarını yerine getirmediğinde cezadan bahsetmek yerine; işini bitirdiğinde onu destekleyerek(aferin, çok güzel oldu gibi) kendine güven duygusunun gelişmesini sağlayın.
Nutuk çekerek sorumluluk almayı öğretemezsiniz; emredici olmayan uygun sözcükleri kullanın

HANGİ YAŞTA NE SORUMLULUK ALMALI?

Çocuğunuz kaç yaşında olursa olsun yaşına uygun sorumluluklar bulunabilir. Bizler öncelikle çocuğumuzun içinde bulunduğu gelişim döneminin özelliklerini bilmeli; ardından ona göre alabilecekleri sorumlulukları değerlendirmeliyiz.

Üç Dört Yaş Çocuklarının Alabileceği Sorumluluklar

Bu yaş grubundaki çocuklar her şeyi tek başlarına yapmak için oldukça isteklidirler. Bazen bu istekleri önüne geçilemez inatçılık krizlerine neden olsa da anne-baba olarak becerilerin gelişmesine fırsat vermenin sorumluluk gelişimleri üzerinde önemli etkisi vardır. 3- 4 yaşından itibaren çocuklar;

Oyuncakları toplar ve yerlerine koyabilir
Sofra kurulmasına ve toplanmasına yardımcı olur
Bulaşık makinesinin doldurulmasına yardımcı olur
Yardımla giyinir ve soyunur
Sofrada tek başına yemeğini yer, tek başına uyur
El yüz temizliğini yapar, dişlerini fırçalar
Kirli kıyafetlerini sepete atar
Kıyafet seçimi, hazırlanacak yemek, gidilecek yer gibi konularda karar sürecine katılır
Kitap, dergi ve gazeteleri yerine kaldırır
Anne babaların basit getir götür işlerini yapar
Toz alma gibi basit ev işlerinde yardımcı olur
Basit yiyeceklerin hazırlanmasına yardımcı olur
Alışveriş dönüşü malzemelerin yerleştirilmesine yardımcı olur

Beş Altı Yaş Çocuklarının Alabileceği Sorumluluklar

Bu yaş döneminde çocuklar artık yavaş yavaş kendi ayakları üzerinde durmaya başlamışlardır. Bilişsel, fiziksel ve sosyal becerilerin gelişmesi ile sorumluluk kavramı biraz daha önem kazanmaya başlar. İnatçılıkların azaldığı, günlük hayat ile ilgili ilgilinin arttığı bu dönemde, çocuklar iş yapmaktan ve bunu göstermekten büyük bir keyif alırlar. Ev işlerinde anneye, tamirat işlerinde babaya yardım etmek gibi yetişkin hayatına yönelik işler çok ilgilerini çeker. 5-6 yaşından itibaren çocuklar;